Έντεχνος Συλλογισμός και Επαυξημένη Πραγματικότητα στο Νηπιαγωγείο (σχ. έτος 2017-2018)

Στα πλαίσια της δημιουργικής σκέψης και της γραφής στο νηπιαγωγείο φέτος ασχοληθήκαμε αρκετά με την συγγραφή ιστοριών. Οι ιστορίες που φτιάχνουν τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία είναι συνήθως απλές και σύντομες. Εάν τους δοθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα όμως, όπως ένας πίνακας ζωγραφικής, ακολουθώντας τις αρχές του Έντεχνου Συλλογισμού (Artful Thinking) σε συνδυασμό με τις ρουτίνες Ορατής σκέψης (Visible Thinking Routines), αποδεικνύεται ότι τα παιδιά μπορούν ν' αναπτύξουν δεξιότητες αφήγησης και γραφής τέτοιες που να έχουν νόημα για τα ίδια. Γι' αυτήν τη δραστηριότητα αξιοποιήσαμε τον πίνακα ζωγραφικής του Claude Monet 'The Poppy Field near Argenteuil (1873) που μπορείτε να βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.claudemonetgallery.org/Poppies-At-Argenteuil.html

Τα παιδιά έκαναν μια γρήγορη παρατήρηση στον πίνακα για ένα λεπτό προσπαθώντας να πουν όσα περισσότερα μπορούσαν να διακρίνουν. Η εικόνα αποσύρθηκε και αφού καταγράψαμε όσα είπαν, ο πίνακας τους δόθηκε ξανά για να την παρατηρήσουν ακόμα πιο προσεκτικά και να εντοπίσουν περισσότερες λεπτομέρειες από τις αρχικές τους διαπιστώσεις, ακολουθώντας την Ρουτίνα Σκέψης 'Looking Ten Times Two'  http://pzartfulthinking.org/?p=90. 

Τα παιδιά είπαν στην πρώτη παρατήρηση του ενός λεπτού: 

Είδα πολλά λουλούδια. Αναστασία

Είδα έναν ήλιο. Μανώλης

Ένα σπίτι. Βαγγέλης

Έναν άνθρωπο που φόραγε μαύρα. Σοφία

Δέντρα. Ελένη

Χορτάρι. Χριστίνα

Είδα ένα δρομάκι με λουλούδια γύρω γύρω. Μαριάννα

Ουρανό. Σπύρος

Ένα μεγάλο λουλούδι. Νεφέλη

Μια ομπρέλα. Αθηνά

Σύννεφα. Λευτέρης

Ανθρώπους. Βασίλης

Χώμα. Στέλλα Κ.

Είδα μικρούς λόφους. Ορφέας

Στην πιο προσεκτική παρατήρηση είπαν:

Τα δέντρα που είδα είναι μακριά πίσω πίσω. Ελένη

Είδα πολλά κόκκινα λουλούδια. Αλέξανδρος

Τα κορίτσια φοράνε και τα δύο καπέλο. Χριστίνα

Τα σύννεφα είναι άσπρα. Άντζυ

Το σπίτι έχει πορτοκαλί κεραμίδια στην σκεπή. Μανώλης

Υπάρχει ένα δέντρο ψηλότερο απ' όλα τ' άλλα. Πέτρος

Το δέντρο έχει κίτρινα λουλούδια. Μελίνα

Νομίζω ότι το σπίτι είναι του κοριτσιού στον πίνακα. Ανδριάννα

Το κοριτσάκι μαζεύει λουλούδια με τη μαμά του. Αναστασία

Μόνο ένα δέντρο έχει πράσινα φύλλα τα άλλα έχουν κίτρινα. Βαγγέλης

Πάνω στο καπέλο της κυρίας υπάρχει ένα φτερό. Ορφέας

Η κυρία στον πίνακα κρατάει μια ομπρέλα. Κική

Είδα ένα μικρό ποταμάκι ανάμεσα στα χορτάρια. Ορφέας

Βλέπω το χώμα που φυτρώνουν τα λουλούδια. Κέβιν

Μάλλον θα βρέξει σε λίγο γιατί έχει πολλά σύννεφα. Λέων

Αυτή η γυναίκα μπορεί να είναι η μαμά του κοριτσιού και να μένουν σ' αυτό το σπίτι. Άντζυ

Υπάρχουν στην πίσω μεριά πολλά λουλούδια όχι μόνο μπροστά. Στέλλα Π.

Το σπίτι είναι ανάμεσα από δύο σειρές από δέντρα. Αντώνης

Μπορεί να κρατάει η κυρία την ομπρέλα γιατί θα βρέξει. Ερίνα

Φυσικά τα αποτελέσματα της δεύτερης παρατήρησης ήταν πολύ πιο πλούσια και μάλιστα τα παιδιά έκαναν τις δικές τους διαπιστώσεις για το τι σχέση έχουν οι δυο γυναικείες φιγούρες, ποιος μένει στο σπίτι που υπάρχει εκεί κλπ.

Αφού ολοκληρώσαμε την προσεκτική παρατήρηση προτείναμε στα παιδιά να φτιάξουμε μια ιστορία με αφορμή τον πίνακα που αξιοποιήσαμε και να  τον χρησιμοποιήσουμε ως την αρχή της. Καθένα από τα παιδιά έλεγε μια πρόταση για να δημιουργηθεί η ιστορία μας προσπαθώντας να βάλουν μέσα στοιχεία όπως αυτά που διαβάζουμε κι εμείς: δηλαδή απρόοπτα γεγονότα, ευχάριστες εκπλήξεις, αγωνία για την συνέχεια και φυσικά ένα όμορφο τέλος. Δείτε τι ιδέες μοιράστηκαν μεταξύ τους τα παιδιά και πως έφτασε η ιστορία στην τελική της μορφή!

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια μαμά κι ένα κοριτσάκι που βγήκαν έξω να μαζέψουν λουλούδια (Ανδριάνα). Μάζεψαν πολλά λουλούδια για να κάνουν ανθοδέσμη και για να στολίσουν το βάζο του σπιτιού τους (Μαριάννα). Αποφάσισαν να βγουν έξω επειδή ήταν καλή μέρα και δεν έβρεχε (Μελίνα). Μετά ήρθαν κάποια παιδάκια που βγήκαν έξω να παίξουν στο λιβάδι (Άννα Μαρία). Τα παιδιά αρχίσανε να κυλιούνται μέσα στα λουλούδια χαρούμενα (Ελένη). Τα παιδιά αρχίσανε όλα μαζί να παίζουνε κυνηγητό (Ορφέας) και μετά παίξανε κρυφτό (Ερίνα). Αφού κουράστηκαν απ’ το πολύ τρέξιμο κάθισαν στο γρασίδι και ξάπλωσαν για ν’ ακούσουν τα πουλάκια να κελαηδούν (Αναστασία). Τα παιδιά σκέφτηκαν να πάνε στο ποτάμι να δούνε την αντανάκλασή τους στο νερό (Χάρης). Εκεί που κοιτούσαν το πρόσωπό τους στο ποτάμι, είδαν κάτι ψαράκια να πηδάνε από κάτω. Έτσι πήραν την απόχη τους και ψάρεψαν πολλά ψάρια (Τηλέμαχος). Όλα τα παιδιά μπήκανε μέσα στο ποτάμι και άρχισαν να πετάνε νερόμπομπες και να πιτσιλάνε το ένα το άλλο (Πέτρος). Κάνανε πολλά αστεία και ήτανε χαρούμενα (Βαγγέλης). Η μανούλα του μικρού κοριτσιού είπε; «Ελάτε είναι ώρα να φύγουμε, νύχτωσε» (Άννα Μαρία). Τα παιδάκια γύρισαν στο σπίτι τους κουρασμένα και ξάπλωσαν (Μανώλης). Είπανε στην μαμά τους και στον μπαμπά τους για την όμορφη μέρα που περάσανε (Μαρία). Κι έτσι τα παιδάκια κοιμήθηκαν σαν πουλάκια (Αλέξανδρος) και είδαν το πιο όμορφο όνειρο (Ιζαμπέλλα). Και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα (Σοφία).

Φυσικά μια ιστορία για να γίνει 'ελκυστική' χρειάζεται οπωσδήποτε εικονογράφηση. Έτσι αρχικά τα παιδιά που συμμετείχαν ενεργά στην ιστορία δίνοντας κάποια ιδέα, αποφάσισαν να ζωγραφίσουν αυτό που είπαν. Για να μπορέσει όμως η διαδικασία να είναι συνεργατική, τα παιδιά που παρέμειναν σιωπηλά την ώρα της δημιουργίας της, βοήθησαν τους συμμαθητές τους στην ηχογράφηση, στην δραματοποίηση αλλά και στην ζωγραφική όταν κάποιος χρειάστηκε βοήθεια ώστε ν' αποτυπώσει την 'σκηνή' που του είχε ανατεθεί.

Η ώρα της εικονογράφησης

 

Οι προτάσεις για πιθανό τίτλο της ιστορίας ήταν οι εξής:

"Τα παιδιά που παίζανε" Αναστασία

"Το μάζεμα των λουλουδιών" Άννα Μαρία

"Η μαμά και το παιδάκι" Ορφέας

"Το παιχνίδι στο ποτάμι" Λίκα

"Τα πουλάκια κελαηδούν" Άντζυ

Μετά από ψηφοφορία ο τίτλος που επιλέχθηκε από τα περισσότερα παιδιά ήταν:

"Το παιχνίδι στο ποτάμι" 

Όταν ολοκληρώθηκε η ιστορία και πήρε την τελική της μορφή τη δραματοποιήσαμε! (βίντεο και φωτογραφίες)

Καθ' όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας, η οποία μας πήρε συνολικά δύο εβδομάδες, φροντίσαμε να υπάρχουν αποτυπώσεις από όλες τις διαδικασίες γιατί είχαμε υποσχεθεί στα παιδιά ότι θα κάναμε κάτι μαγικό. Κι εδώ ακριβώς είναι που έρχεται η τεχνολογία να δώσει αυτήν την προστιθέμενη αξία και να "μεταμορφώσει" μια ιστορία, από την παραδοσιακή της μορφή στην ψηφιακή της "φορεσιά".

Υπεύθυνη για την μαγική μεταμόρφωση της ιστορίας μας είναι μια εφαρμογή που ονομάζεται Augmented Reality δηλαδή Επαυξημένη Πραγματικότητα. Με τον όρο Επαυξημένη Πραγματικότητα (AR) αναφερόμαστε σε εφαρμογές υπολογιστών που ενσωματώνουν στον πραγματικό κόσμο, όπως αυτός εκλαμβάνεται από το χρήστη μέσα από τις αισθήσεις του, πληροφορία και υλικό κυρίως εικόνας και ήχου, δημιουργημένα από μια υπολογιστική μονάδα. Οι όροι μπορεί ν' ακούγονται δύσκολοι οπότε για όσους ενδιαφέρονται να βρουν περισσότερες πληροφορίες μπορούν να πατήσουν εδώ.

Να εξηγήσουμε τι ακριβώς κάναμε εμείς: Κατεβάσαμε στο κινητό και στο τάμπλετ μας την εφαρμογή Aurasma-HP Reveal εδώ, επεξεργαστήκαμε μέσω της εφαρμογής τις ζωγραφιές των παιδιών μαζί με την ηχητική αφήγηση αλλά και την δραματοποίηση ή την ώρα δημιουργίας της εικονογράφησης και ετοιμάσαμε μια Αύρα για κάθε μία από αυτές στον υπολογιστή.

Έτοιμες Αύρες με την χρήση της εφαρμογής

Κάθε φορά που το κινητό ή το τάμπλετ που χρησιμοποιούσαμε στην τάξη, εντόπιζε την Αύρα της ζωγραφιάς του παιδιού, τότε αυτή 'ζωντάνευε' μπροστά στα μάτια τους και ακουγόταν η αφήγηση της ιστορίας απ' τα ίδια και ταυτόχρονα ή έπαιζε το βίντεο από την δραματοποιηση που είχε γίνει στην τάξη μας ή εμφανιζόταν η φωτογραφία από την ώρα δημιουργίας της εικονογράφησης.

 

Στην πρώτη δοκιμή τα παιδιά κατα ενθουσιάστηκαν!!! Δεν πίστευαν στα μάτια τους!. Φώναζαν με ενθουσιασμό και έλεγαν: "Ωωω είναι μαγικό!", "Κυρία πως κάνετε τέτοια μαγικά;", "μπορούμε να το ξαναδούμε;" "πως ξέρει το τάμπλετ ποια είναι η φωνή μας;" και φυσικά κάποια χοροπηδούσαν πάνω κάτω απ' την χαρά τους.

Μετά την πρώτη γνωριμία κάθε παιδί είχε την ευκαιρία να δει τη δική του ζωγραφιά να 'ζωνταντεύει'

Θέλοντας να δείξουμε στους γονείς μας την δραστηριότητά μας, αποφασίσαμε να τους καλέσουμε στο σχολείο μια μέρα μετά το σχόλασμα ώστε να ενημερωθούν και να δουν την ιστορία μας ζωντανά. Στο ταμπλό της τάξης αναρτήσαμε τις ζωγραφιές με τη σειρά και αφού τους δώσαμε οδηγίες για το πως θα κατεβάσουν την εφαρμογή στο κινητό τους, μας επισκέφτηκαν. Αφού τους εξιστορίσαμε το πως πραγματοποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα τους ζητήσαμε να δοκιμάσουν την εφαρμογή πλησιάζοντας με το κινητό τους την κάθε ζωγραφιά. Εκεί υπήρξε ακόμα μεγαλύτερος ενθουσιασμός. Όχι μόνο για τις ιδέες των παιδιών που αφορούσαν την δημιουργία της ιστορίας αλλά και για το τελικό αποτέλεσμα που μπορούσαν φυσικά να το μοιραστούν με όλα τα μέλη της οικογένειάς τους.

Το τέλος αυτής της όμορφης διαδρομής είχε ένα ακόμα μεγαλύτερο, πιο αισιόδοξο αλλά και σπουδαιότερο αποτέλεσμα: τα παιδιά άρχισαν να δημιουργούν τις δικές τους ιστορίες. Φυσικά το κίνητρο ήταν πάντα να καταφέρουμε να τις 'ζωντανέψουμε' επηρεασμένα από τον 'μαγικό' τρόπο που ανακαλύψαμε, όμως η διάθεση για δημιουργία ακόμα και των παιδιών που μέχρι τότε δεν συμμετείχαν ενεργά σε τέτοιου είδους δραστηριότητες και παρέμεναν σιωπηλά, ήταν εντυπωσιακή. Δειλά δειλά με όποιον τρόπο συμβολικό ή ρεαλιστικό, μόνοι τους ή με την βοήθεια των γονιών, τους άρχισαν να δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τις ιστορίες αλλά και τη δημιουργία των δικών τους βιβλίων. Δείτε ένα μικρό δείγμα από το τι δημιούργησαν:

"Το φορτηγό που τράκαρε" Βαγγέλης

"Η μικρούλα κάμπια" Άννα Μαρία

 "Ψαράκια και χελωνάκια" Άγγελος Μ.

 "Μια ηλιόλουστη μέρα στο δάσος" Μαριάννα

 "Το περιπολικό κι οι κλέφτες" Ορφέας

 "Η ιστορία ενός παιδιού" Γκορ

 'Untitled' Michael

 " Κάποτε στο δάσος" Ανδριάνα

 "Η μαμά πάπια έψαχνε το παπάκι της" Χριστίνα Κοσ.

"Το βιβλίο με τα χρώματα" Κική 

 "Μια φορά κι έναν καιρό.." Ερίνα

 "Τα γενέθλια της αρκούδας"

 "Μαμά" Μελίνα

Κάποιες απ' αυτές τις ιστορίες προσπάθησαν να μπουν στην εφαρμογή και να γίνουν αύρες αλλά δυστυχώς δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί η διαδικασία καθώς η σχολική χρονιά έφτανε στο τέλος της.

Είναι απαραίτητο ν' αναφερθεί ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα με όλες τις δράσεις των παιδιών αλλά και όλο το ερευνητικό υλικό, παρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο DSAI '18 που πραγματοποιήθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στις 21-22 Ιουνίου 2018 με τον τίτλο:

"Artful thinking and Augmented Reality in kindergarten: technology contributions to the inclusion of socially underprivileged children in creative activities" Educators/ Researchers: Dagla Antonia, Evgenia Roussou

Τα πρακτικά του Συνεδρίου είναι υπό δημοσίευση

Ευχαριστώ θερμά τους μικρούς μου μαθητές για τις ιδέες, το ταλέντο και την μοναδικότητά τους αλλά και όσους γονείς ανταποκρίθηκαν και στήριξαν αυτές τις δράσεις. Μια τόσο δύσκολη χρονιά έκλεισε με τον καλύτερο και πιο αισιόδοξο τρόπο: τη δημιουργία!

Καλή πρόοδο σε όλους τους μαθητές μου!